Wytyczne dotyczące profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u chorych na nowotwory poddawanych leczeniu zachowawczemu
Marek Z. Wojtukiewicz1, Ewa Sierko1, Witold Tomkowski2, Krystyna Zawilska3, Anetta Undas4, Maria Podolak-Dawidziak5, Piotr Wysocki6, Maciej Krzakowski7, Krzysztof Warzocha8, Jerzy Windyga9
1Klinika Onkologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku; Białostockie Centrum Onkologii
2Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie; Polska Fundacja do Walki z Zakrzepicą THROMBOSIS
3Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu; Centrum Diagnostyczno-Lecznicze INTERLAB w Poznaniu
4Instytut Kardiologii, Uniwersytet Jagielloński — Collegium Medicum w Krakowie; Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Krakowie
5Katedra i Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
6Katedra i Klinika Onkologii, Uniwersytet Jagielloński — Collegium Medicum w Krakowie
7Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej, Centrum Onkologii — Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie
8Klinika Hematologii, Instytut Hematologii i Transfuzjologii
9Klinika Zaburzeń Hemostazy i Chorób Wewnętrznych, Instytut Hematologii i Transfuzjologii
oraz
Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej
Grupa ds. Hemostazy Polskiego Towarzystwa Hematologów i Transfuzjologów
Artykuł jest tłumaczeniem pracy:
Wojtukiewicz M.Z., Sierko E., Tomkowski W. et al. Guidelines for the prevention and treatment of venous thromboembolism in patients with cancers treated conservatively. Oncol Clin Pract 2016; 12: 67–91.
STRESZCZENIE
Celem wytycznych profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ) jest poprawa bezpieczeństwa i jakości życia chorych poprzez właściwe zapobieganie zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) i zatorowości płucnej (ZTP) oraz ich prawidłowe leczenie.
Wytyczne odnoszą się do dorosłych chorych na nowotwory złośliwe leczonych zachowawczo. Zalecenia zawarte w tych wytycznych nie odnoszą się do dzieci.
Wytyczne są adresowane do lekarzy i innych pracowników medycznych opiekujących się wyżej określonymi pacjentami: onkologów klinicznych, hematologów, radioterapeutów, pulmonologów, ginekologów onkologicznych, internistów i lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej.
- Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ) stanowi poważny problem w onkologii, ponieważ jest najczęstszym powikłaniem, a także drugą z kolei przyczyną śmierci chorych na nowotwory złośliwe.
- Określenie „ŻChZZ” obejmuje przypadki występowania ZŻG oraz ZTP, przy czym zdarzeniem pierwotnym jest ZŻG, a jej następstwem— ZTP.
- Chorzy na nowotwory znajdują się w grupie co najmniej umiarkowanego ryzyka wystąpienia ŻChZZ.
- Stężenie dimeru D może być zwiększone u chorych na nowotwory złośliwe bez współistniejącej ŻChZZ.
- Stężenie dimeru D poniżej wartości odcięcia (ujemny dimer D) nie pozwala wykluczyć ŻChZZ u chorych na nowotwory.
- U chorych na nowotwory w aktywnym stadium choroby nowotworowej, u których występują objawy sugerujące ŻChZZ, należy wykonać badanie ultrasonograficzne (USG) żył głębokich lub angiografię metodą tomografii komputerowej (angio-TK) tętnic płucnych, w zależności od objawów.
- Lekami z wyboru w profilaktyce i leczeniu ŻChZZ u chorych na nowotwory są heparyny drobnocząsteczkowe (HDCz).
- Leczenie przeciwzakrzepowe chorych na nowotwory, u których wystąpiła ZŻG, nie różni się od leczenia chorych na nowotwory z ZTP — z wyjątkiem sytuacji, w której pojawiają się wskazania do zastosowania leczenia trombolitycznego.
- Chory na nowotwór w chwili wystąpienia objawów klinicznych ZTP (duszności, bólu w klatce piersiowej czy tachykardii) znajduje się ex definitione w grupie umiarkowanego lub wysokiego prawdopodobieństwa klinicznego ZTP.
- Większość przypadków ZTP to zator niewymagający leczenia trombolitycznego, który powinien być leczony za pomocą HDCz, heparyny niefrakcjonowanej (HNF) lub fondaparynuksem; podstawowymi lekami w terapii ZTP w przebiegu nowotworu są HDCz.
- U chorych na nowotwory istnieje zwiększone ryzyko nawrotu ŻChZZ.
- Dostępne dane naukowe nie uzasadniają stosowania leków przeciwkrzepliwych w celu wydłużenia przeżycia w wypadku chorych na nowotwory.